sábado, 18 de octubre de 2014

LUZ POZO GARZA [13.727]


Luz Pozo Garza

Nacida en Ribadeo en 21 de julio de 1922, es una poeta y miembro de la Academia Gallega.

Con catorce años a causa de la Guerra Civil española y la persecución de que había sido objeto su padre, se trasladó con su familia primero a Lugo y luego a Larache (Marruecos). De vuelta a Galicia, se estableció en Nursery. Promovió la revista Orion Key.

Es miembro de la Academia Gallega desde 29 de noviembre de 1996 . Su discurso se tituló Diálogos con Rosalía y fue contestado por Jesús Montero Alonso.

Luz Pozo Garza es, según Rosario Alvarez "una voz distinguida en nuestra poesía desde la publicación de su primera colección de poesía en gallego, la boca del pájaro (1952), que inauguró la colección Xistral". En su obra posterior Luz escribe una poesía llena de sensualidad, profunda, en la que el amor, la ansiedad existencial, la patria, la libertad e incluso la muerte se entrelazan al componer textos de sublime autenticidad y madurez.

En 2001 fue nombrada socio de honor de la Asociación de escritores en lengua gallega .

El condado Culleredo le dedicó una calle de la ciudad .

Obra en gallego 

Poesía

O paxaro na boca , 1952 , Xistral.
Últimas palabras / Verbas derradeiras , 1976 , Nordés.
Concerto de outono , 1981 , Edicións do Castro .
Códice calixtino , 1986 , Sotelo Blanco .
Prometo a flor de loto , 1992 , Deputación da Coruña .
Vida secreta de Rosalía , 1996 , Espiral Maior .
Ribadeo, Ribadeo , 2002 , Xunta de Galicia .
Medea en Corinto , 2003 , Linteo , edición bilingüe galego-castelán.
Historias fidelísimas: poesía selecta 1952-2003 , 2003, PEN Clube de Galicia .
Memoria solar (obra poética íntegra), 2004 , Linteo.
As arpas de Iwerddon , 2005 , Linteo.
As vodas palatinas , 2005, Espiral Maior.
Deter o día cunha flor , 2009 , Baía Edicións . Con ilustracións de José Valentín.

Ensaio

A bordo de "Barco sen luces" ou o mundo poético de Luís Pimentel , 1990 , Sotelo Blanco. Edición corrixida e ampliada no 2011 , publicada en Alvarellos .
Álvaro Cunqueiro e "Herba aquí ou acolá" , 1991 , Galaxia .
Galicia ferida: a visión de Luís Seoane , 1994, Edicións do Castro.
Diálogos con Rosalía , 1996, Real Academia Galega.
Ondas do mar de Vigo: erotismo e conciencia mítica nas cantigas de amigo , 1996, Espiral Maior.
Tres poetas medievais da ría de Vigo , 1998, Galaxia.

En antoloxías e obras colectivas 

Antoloxía da poesía galega actual. Nordés , 1978 , Edicións do Castro.
I Festival de Poesía no Condado , 1981, SCD Condado.
Os escritores lucenses arredor de Ánxel Fole , 1986, Concello de Lugo.
Daquelas que cantan. Rosalía na palabra de once escritoras galegas , 1997 , Fundación Rosalía de Castro.
Tres poetas medievais da Ría de Vigo: Martín Codax , Mendiño e Johán de Cangas , 1998, Galaxia.
A poesía é o gran milagre do mundo , 2001 , PEN Clube de Galicia .
Poetas e narradores nas súas voces. I , 2001, Consello da Cultura Galega .
Antoloxía consultada da poesía galega 1976-2000 , 2003, Tris Tram . Por Arturo Casas .
Carlos Casares . A semente aquecida da palabra , 2003, Consello da Cultura Galega .
Negra sombra. Intervención poética contra a marea negra , 2003, Espiral Maior.
Poemas de amor. Xeración dos 50 , 2004, Tórculo. Por Maximino Cacheiro Varela.
Son de poesía , 2005 , Edições Fluviais, Lisboa .
Amor en feminino: antoloxía das poetas galegas de Rosalía á Xeración dos 80 , 2006 , Baía Edicións . Edición de Maximino Cacheiro Varela.
Poemas pola memoria (1936-2006) , 2006, Xunta de Galicia.
Poemas coruñeses: antoloxía de textos poéticos dos séculos XIX e XX sobre a Coruña , 2008 , Espiral Maior.
Actas do Congreso Manuel María . Literatura e Nación , 2009, Fundación Manuel María.
Erato bajo la piel del deseo , 2010 , Sial Ediciones.
Poemas para Carmen Blanco , 2010, Libros da Cebra.
Poetas con Valente , 2010, Universidade de Santiago de Compostela .
To The Winds Our Sails , 2010, Salmon Poetry. Tradución do galego ao inglés.
Tamén navegar , 2011, Toxosoutos .
Cartafol de soños, homenaxe a Celso Emilio Ferreiro no seu centenario ( 1912 - 2012 ) , 2012, AC Alexandre Bóveda.
Unha cesta de pombas e mazás. Homenaxe a Isaac Díaz Pardo , 2013 , Academia Real Isaac Díaz Pardo.

Obra en castelán

Poesía

Ánfora , 1948 , Vigo.
El vagabundo , 1952, Ribadeo.
Cita en el viento , 1962 , edición da autora, Viveiro.
Sol de medianoche , 2013, Eurisaces.

Premios

Premio á Creación Feminina da Consellería de Cultura no 1991, por toda a súa traxectoria literaria.
Premio Celanova Casa dos Poetas no 2001.
Premio Miguel González Garcés no 1992, por Prometo a flor de loto .
Premio da Crítica de poesía galega no 2009, por Deter o día cunha flor .
Premio Cultura Galega das Letras da Xunta de Galicia no 2013 .
Premio Laxeiro no 2014 .




Clave poética

Su voz se revela en Luz
en hondura poética de Pozo
en sensual elegancia de Garza


Luz Pozo Garza, nombre que describe un eufónico Zig-Zag y contiene las claves de una escritura culta y refinada, sugestiva y vital. Compruébenlo en los versos que siguen. El poema que les dejo identifica la obra poética de la autora: sus temas predilectos – el amor, el paso del tiempo, el recuerdo y la muerte-, el gusto por la utilización de símbolos y sinestesias, las referencias a la lírica trovadoresca y a la literatura clásica, a la música y la pintura, artes que también cultivó la escritora. En Agora que regresa a primavera, el yo lírico nos traslada de un aquí-ahora a un ayer vivido. La belleza y armonía del paisaje contemplado desde el hoy se asocian al recuerdo de un tiempo luminoso que despierta una profunda y punzante Saudade por perdidos paraísos. Disfruten con la intimista y evocadora primavera de Luz (les ofrezco la traducción) y el melancólico fado en la voz de Mariza.




Ahora que regresa la primavera
sobre Seivane en las tierras de Abadín
y va dejando sámago en los mimbres.

Agora que retornan las floraciones antiguas
y una brisa delicada fragmento de escritura
va liberando el alma.

Ahora me doy cuenta de la presencia del amigo
cuando las aves conciertan el equinoccio celeste
y los bueyes en Lamanide
llevan en la cornamenta una rueda solar.

Atrás quedó la aldea
la página purísima escrita en nieve
el principio de la patria
la pureza inocente que respiran los niños
y da tempero al alma.

¿Recuerdas, amigo?
La luz dejaba formas de saudade
y la frescura de las piedras
podía modular los ámbitos del río
lámina impresionista en la mañana fugitiva..
Era el tiempo
en que las muchachas jóvenes recogían los helechos.

Te acordarás a veces de la mudanza de las hojas
de los espacios marcados por una lluvia limpia
de la textura de la flor rosada de las zarzas
de la imprecisa distancia que va de la vida a la muerte
allá por Vilarente.
La tarde descendía como un palio
sobre las tierras de Mondoñedo
en el tiempo de los hexámetros latinos.

Era la consagración de la primavera
en la materia de los árboles en la alegría del vértigo
en la memoria de las églogas:
Silvestrem tenui Musam meditaris avena.
Venía la palabra nueva
en la fábula del amor en el principio de la música
en el esplendor imprevisto de los manzanos.
LLegaría una carta de Virgilio:
Sunt nobis mitia poma.

Huían las oscuras peonías
lejos del corazón adolescente:
Todavía no entraras en los palafitos de la muerte.





Agora que regresa a primavera
por riba de Seivane nas terras de Abadín
e vai deixando sámago nos bimbios.

Agora que retornan as floracións antigas
e unha bris delicada fragmento de escritura
vai liberando a alma.

Agora me decato da presencia do amigo
cando as aves concertan o equinoccio celeste
e os bois en Lamanide
levan na cornamenta unha roda solar.

Atrás quedou a aldea
a páxina purísima escrita en neve
o principio da patria
a pureza inocente que respiran os nenos
e dá tempero a alma.

¿Lémbraste, meu amigo?
A luz deixaba formas de saudade
e a frescura das pedras
podía modular os ámbitos do río
lámina impresionista na mañá fuxidía.
Era o tempo
en que as rapazas novas apañaban nos fieitos.

Lembraraste ás vegadas da mudanza das follas
dos espacios marcados por unha chuvia límpida
da textura da frol rosada das silveiras
da imprecisa distancia que vai da vida á morte
aló por Vilarente.
O serán descendía coma un palio
sobre das terras de Mondoñedo
no tempo dos hexámetros latinos.

Era a consagración da primavera
na materia das árbores na ledicia do vértigo
na memoria das églogas:
Silvestrem tenui Musam meditaris avena.
Viña a palabra nova
na fábula do amor no principio da música
no esplendor imprevisto das maceiras.
Chegaría unha carta de Virxilio:
Sunt nobis mitia poma.

Fuxían as escuras peonías
lonxe do corazón adolescente:
Aínda non entraras nos palafitos da morte.

( De Códice Calixtino,Luz Pozo Garza)




La lluvia

Va cayendo
la lluvia
lenta
tierna
como llanto
sin tiempo
en la oscura mejilla,
como llanto en la turbia memoria
que recobra la sombra el recuerdo

ya no sé
si me llueve o voy llorando





ARBOL MÍO, MI AMOR


Arbol mío, mi amor,

Erguido con mi lluvia.

Es tan dulce tu sombra
Que la luz se detiene 
A consolarse

Amor mío, lejano,
Susurrando en la noche
Mensajes que se acercan 
Al corazón.

Arbol mío, vigilia
De la noche sin límites,
Envuélveme en tu sombra
De virginales días.
Lluéveme tiernamente
Hojas recién nacidas
Lluéveme tu recuerdo
Matinal,
La
Juventud primera.
Tu clarísima sombra me desvela.
Yo mido la tristeza
De tu blanca estatura.
Y estás como aquel día.
Esperándome siempre
En una primavera
Eternamente clara. 

Tibias están las ramas
En la noche.




VENTANA AL AMOR

Por este dulce hueco, abierto sobre el aire,
Estoy en balanceo, en columpio, cantando.
Mi cuerpo está aquí dentro, mi espíritu tan fuera
Como aquella cometa preciosa de la infancia.
Esta ventana mía parece un espiráculo
Por donde, como pájaro, circula este trasiego,
Este salir, brotar, como un chorro continuo,
Este enamoramiento, este enamoramiento.

Me digo si te llegan las ondas que me nacen,
Que me surcan el pecho y lo dejan exhausto
Igual que si nacieran casi infinitamente,
Casi continuamente, en suave alternativa,.
Me pregunto si sientes mi sangre por la tuya,
Vida vifivicándote, en suceso de gracia,
Sin saber este salto de ventana a ventana,
Renovándote sólo, naciendo de mi impulso.

No es el agua, tan sólo, lo que te refrigera
Ni la pura alegría de vivir en el mundo
Ni el sueño rumoroso como un bosque de cedros
Ni la figura dulce con ropa de muchacha.
Yo soy, también, tu vida, aunque no lo sospeches,
Yo, que te estoy soplando hálitos de bonanza
Por cima de los bosques que cruzas desbocado.
Yo soy tu providencia pequeña y efectiva.

(Ventana al amor, Inédito, 1953)


Antología de Poesía Amorosa Contemporánea 
Recopilación de Carmen Conde 
Editorial Bruguera, Barcelona, 1969






O PAXARO NA BOCA

Os teus paxaros choven miudiño
sobre das miñas arbres e tamén
sobre destes meus beizos que che cantan.
Eu fago conta de que son de terra
ou son unha silveira no teu coloa
na túa beira de aire e peixes louros
Recibindo o sabor da túa paisaxe:
húmedas aves novas do teu peito.
Aquí estou meu amor, aquí me choves





UN CUNCO AGORA

Vin de queimar madeira tal vez noites
nos arrabaldos murchos.Bate o vento
na pechada fiestra.

Extinguíanse as mans os cabelos a nuca
por onde esvaran os conxuros

Fiquei no limbo da tristura
non sei cal era a cor do ceo.
Sobor da cinza morna
enformei a fogaza da miña soidade

Auga da fonte chora.
Se atopo un cunco agora
enchereino de bágoas.





Medea

Que eu non son daquelas que cantan as flores e as pombas
das que se resignan ante o desamor.
E rezan e consumen bágoas sobre da almofada.

¡Non! ¡Eu son Medea!











No hay comentarios:

Publicar un comentario